نقد و بررسی فیلم موش گیر – ساده اما نه سخیف

سال‌های دوری نبود که فیلم‌های کمدی فاخری چون اجاره‌نشین‌ها، لیلی با من است و دایره‌زنگی ساخته می‌شد. فیلم‌هایی که از جامعه خود برمی‌خاستند، سنت کمدی را می‌شناختند و برای مخاطب خود احترام قائل بودند. در کنار طنز فاخر آن سال‌ها، کمدی‌های سرگرم‌کننده و مفرح هم با استانداردهای بالایی ساخته می‌شدند. عزیزم من کوک نیستم، سفر جادویی و بسیاری دیگر از آثار کمدی دهه شصت و هفتاد، در سرگرم کردن مخاطب خود موفق بودند و در بستر موقعیت‌هایی ساده می‌توانستند مخاطب را بخندانند.
حالا اما، صنعت سینمای کمدی، بیش از هر ژانری در سینمای این روزهای ایران درخطر است. کمدی‌های سخیف، مبتذل و عمدتاً جنسی، فضای کمدی سینمای ایران را می‌سازند. فیلم‌نامه‌های ضعیف، سوژه‌های غیر جذاب و مهم‌تر از همه، پناه بردن به شوخی‌های فضای مجازی برای خنداندن مخاطب، سینمای کمدی ایران را به سمت مرگ تدریجی‌اش می‌برد که هیچ خلاقیتی در آن جاری نیست.
دیگر نه می‌شود به نام فیلم‌سازی که با آثارش خاطره داریم اکتفا کرد و نه چهره‌ها و سوپراستارهایی که به انتخابشان اعتماد داریم، به اعتماد ما احترام می‌گذارند. تبلیغات گسترده و فریبنده و فضای عمومی جامعه هم دلایل دیگری هستند که مخاطب را به سمت این کمدی‌های مبتذل می‌کشانند و بعد او را ناامیدتر از دفعه قبل از سالن سینما بیرون می‌فرستند.
سینمای کمدی، در یک‌کلام این روزها یک بازار بزرگ است. بازاری که تقاضای بالایی دارد و عرضه‌اش هم بالاست اما بی‌کیفیت و بنجل. سینمای کمدی بازار بزرگی شده است برای کسب درآمد و به مخاطب فقط به چشم یک بلیت بیشتر نگاه می‌شود. در همین فضا است که مخاطب ارزشش را از دست می‌دهد، از حلقه انتقال و درک مفاهیم فیلم حذف می‌شود و درنتیجه بعد از هر فیلم کمدی، ازلحاظ ذهنی بیشتر از فضای سینمای کمدی فاصله می‌گیرد. در این میان فیلم‌هایی هم مثل موش گیر هستند.

همچنین بخوانید:
نقد و بررسی فیلم بی وزنی – عروس بی داماد

آثاری بی‌ادعا و مهجور که کمدی ساده و سبکی دارند. موش گیر در گروه فیلم‌های کمدی قرار می‌گیرد که بیشتر شبیه تله‌فیلم‌های تلویزیونی هستند، بااین‌حال، لوده بازی و مسخرگی ندارند و به‌راحتی قصه‌ای ساده و بدون پیچیدگی را به مخاطب عرضه می‌کنند.

موش گیر خوش ریتم و پرحادثه

موش گیر اولین فیلم احسان صادق جهانی است که بعد از سه سال روانه شبکه نمایش خانگی شده است. جهانی سابقه ساخت سریال و چند فیلم کوتاه دارد و مهم‌ترین اثر او تله‌فیلم عبور از تاریکی است.
موش گیر قصه مردی است که علی‌رغم داشتن مدرک مهندسی عمران، درگیر و دار زندگی و مشکلات طلاقش به موش گیری روی آورده است. ورود او به آپارتمانی برای موش گیری، آن‌هم در شرایطی که همسرش همراهی‌اش می‌کند تا برای طلاق به دادگاه بروند و ترس عمومی او از موش و هر جانور موذی دیگر، موقعیت‌های کمدی اصلی موش گیر را می‌سازند.
موش گیر با تدوین پرسرعتی که دارد و دیالوگ‌های پینگ‌پنگی و موقعیت‌هایی که عموماً از بی‌دست و پایی کاراکتر اصلی نشاءت می‌گیرد، به کمدی‌های اسلپ استیک کلاسیک شبیه است. این شباهت به‌ویژه در نیمه اول فیلم غالب است و در نیمه دوم پیشروی روایی جای این ریتم تند را می‌گیرد.
از سوی دیگر، ورود یک موش‌گیر غریبه به یک آپارتمان و روابط او با ساکنان این ساختمان هم کمدی‌های موقعیتی پدید می‌آورد که ساختار اصلی موش گیر را می‌سازد.

جامعه آپارتمانی

در کنار این‌ها، موش گیر سعی می‌کند در راستای قصه کمدی‌اش، حرف‌هایی هم بزند. انتخاب آپارتمانی در شمال شهر، به‌عنوان لوکیشن اصلی، برای موش گیر این موقعیت را ایجاد می‌کند تا شخصیت‌هایش را به نمونه‌هایی کوچک از جامعه بزرگ‌تر تبدیل کند.
همین رویکرد را در دایره‌زنگی داشتیم. ورود یک شخص غریبه به ساختمانی که ساکنانش از فرهنگ‌های متفاوت و در شرایط مختلف باهم مراوده دارند، این تفاوت‌ها را آشکار می‌کند و روی شکاف فرهنگی میان این آدم‌ها تأکید می‌کند.
در موش گیر هم شاهد چنین فضایی هستیم. گرچه موش گیر از ورود به روابط ساکنان این ساختمان دوری می‌کند و نگاه انتقادی‌اش را روی روابط زناشویی متمرکز می‌کند اما دورنمای اثر در یک الگوی شبیه‌سازی‌شده از جامعه می‌گذرد.
از سوی دیگر، همان‌طور که در دایره‌زنگی، ورود نصاب ماهواره به ساختمان موقعیت بحرانی را پدید می‌آورد که درونیات افراد را در مقابله با آن آشکار می‌کند، موش گیر هم سعی در بازآفرینی چنین تصویری دارد. با این تفاوت که موقعیت موش گیر عمدتاً با تمرکز روی کمدی شکل می‌گیرد و اساساً شخصیت‌های موش گیر تیپ‌های کمدی هستند و به شخصیت‌های طنز دایره‌زنگی نمی‌رسند.
همچنین چنین موقعیت بحرانی درعین‌حال کمدی را قبلاً در یکی از قسمت‌های هتل ساخته مرضیه برومند هم دیده بودیم. ورود یک موش به هتل و تلاش کارکنان برای پنهان نگه‌داشتن این موضوع از مهمانان و جستجو برای موش، موقعیتی‌ها کمدی جذابی را پدید آورده بود که حالا شبیه آن را در موش گیر می‌بینیم.

در دام تله فیلم

با همه این‌ها، موش گیر در پرداخت گرفتار دام‌های زیادی می‌شود. مهم‌ترین مشکل موش گیر هم از سابقه تلویزیونی فیلم‌سازش می‌آید. جهانی به‌عنوان فیلم‌سازی که عمده سابقه کاری‌اش در تلویزیون می‌گذرد، نتوانسته از سایه تلویزیونی و ساختارهای آن رها شود.
موش گیر عمدتاً با نماهای مدیوم شات و تصویربرداری که کاملاً از سریال‌ها و تله‌فیلم‌ها می‌آید، در قامت یک فیلم سینمایی مهم جان نمی‌گیرد و همین موضوع هم می‌تواند بیننده را پس بزند و او را متقاعد کند با یک روایت معمولی تلویزیونی روبروست. تیپ‌سازی، نورپردازی که فضاسازی ایجاد نمی‌کند و عدم وجود یک فرم روایی قابل‌اعتنا هم دیگر عواملی هستند که موش گیر را به یک کمدی معمولی تبدیل می‌کنند که به‌راحتی می‌تواند به یک اثر سوپرمارکتی تبدیل شود.
با همه این‌ها، همان‌طور که گفتیم سادگی روایت موش گیر و اصرارش برای سرگرم کردم مخاطب، بی‌آنکه به لوده بازی و کنایه‌های جنسی سخیف روی آورد، این فیلم را به گزینه مناسبی برای تفریح و سرگرم شدن با سینما تبدیل می‌کند.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.

نوشته نقد و بررسی فیلم موش گیر – ساده اما نه سخیف اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.