مادران و دختران سینمای ایران

خانواده‌های فعال درزمینهٔ هنر زیاد هستند. بعضی وقت‌ها پسران جای پای پدران می‌گذراند، گاهی پدران را جا می‌گذراند و گاهی هم در سایه موفقیت‌های پدر، مسیرشان را ادامه می‌دهند. همایون شجریان، مشعل موسیقی پدر، محمدرضا شجریان را روشن نگه می‌دارد و حافظ ناظری بهترین یار شهرام ناظری می‌شود. احسان خواجه امیری بار دیگر نام پدرش، ایرج، را زنده می‌کند و در موسیقی پاپ پیشتاز می‌شود.
ازاین‌دست روابط در سینما هم کم نیست. خانواده فراهانی یکی از مهم‌ترین خانواده‌های هنر و سینمای ایران هستند. بهزاد فراهانی، همسرش فهیمه رحیمی نیا، دخترانش گلشیفته و شقایق و به‌تازگی پسرش آذرخش هم هرکدام مسیر خود را در سینما طی می‌کنند.
آموزش‌های کودکی، ارتباط با فضای حرفه‌ای یا سهولت در ورود به هنر، هرچه که باشد، هنر و سینمای ایران بارها شاهد موفقیت نسل‌های متمادی یک خاندان بوده است. این روزها هم سونامی ساخته میلاد صدر عاملی، بعد از موفقیت در جشنواره فجر، راهی شبکه نمایش خانگی شده است، تا بار دیگر، رابطه‌های پدر و پسری سینمای ایران موردتوجه قرار بگیرد.
اما این تنها پسران نیستند که پا جای پای پدران می‌گذرانند. دختران هم از این قاعده مستثنا نیستند و مسلماً سینمای ایران در این زمینه نمونه‌های زیادی برای عرضه دارد. مثل آزاده اسماعیل‌خانی که تاکنون چند بار در کنار مادرش، گوهر خیراندیش ظاهرشده است. مرگ ناگهانی و تلخ ماه‌چهره خلیلی، نام مادربزرگ او پروین سلیمانی را یادآوری کرد و شیدا خلیق، دختر ناهید مسلمی به‌تازگی در هفت و نیم با حضوری کوتاه بازی درخشانی از خود اراده داده است.
به همین بهانه نگاهی می‌اندازیم به مادران و دختران سینمای ایران و مسیری که هرکدام طی کرده‌اند.

همچنین بخوانید:
پدران و پسران سینمای ایران

رخشان بنی اعتماد و باران کوثری

رخشان بنی اعتماد از فیلم‌سازان زن سینمای ایران است که با آثار اجتماعی‌اش شناخته می‌شود. بنی اعتماد در فیلم‌هایش، موضوعاتی چون شکاف طبقاتی، فقر و حقوق زنان را هدف قرار می‌دهد. زیرپوست شهر، روسری آبی و گیلانه از مهم‌ترین آثار بنی اعتماد در سینمای ایران هستند.
باران کوثری دختر رخشان بنی اعتماد و جهانگیر کوثری اولین بار در بهترین بابای دنیا ساخته داریوش فرهنگ ظاهر شد و بعدتر در آثار مادرش ازجمله زیرپوست شهر و خون بازی درخشید. باران کوثری در طی سال‌های فعالیتش توانسته جایگاه مهمی در میان بازیگران زن سینمای ایران دست‌وپا کند و سال‌هاست که فعالیتش را از زیر سایه قدرتمند مادرش خارج کرده است.

منیژه حکمت و پگاه آهنگرانی

منیژه حکمت هم در میان فیلم‌سازان اجتماعی سینمای ایران جای دارد. او مشخصاً به موضوعات و مسائل زنان می‌پردازد و با اولین فیلمش، زندان زنان تحسین مخاطبان و منتقدان را برانگیخت.
پگاه آهنگرانی دختر منیژه حکمت و جمشید آهنگرانی، اولین بار در شش‌سالگی مقابل دوربین کامبوزیا پرتوی رفت و در گربه آوازه‌خوان ظاهر شد. او در 15 سالگی با ایفای نقش در دختری با کفش‌های کتانی توانست توانایی‌هایش را به رخ بکشد و بعدازآن به یکی از چهره‌های بازیگری سینمای ایران تبدیل شد. کارنامه بازیگری پگاه آهنگرانی بااینکه نقش‌های متفاوتی را در برمی‌گیرد، اما بعد از دختری با کفش‌های کتانی بازی درخشان و به‌یادماندنی ندارد. آهنگرانی البته با فیلم‌سازهای مهمی چون مسعود کیمیایی، ابوالحسن داوودی و پرویز شهبازی همکاری داشته است. اما سال‌هاست که فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی‌اش به فعالیت هنری‌اش می‌چربد. آهنگرانی چند فیلم مستند هم ساخته است؛ ازجمله ده‌نمکی‌ها درباره مسعود ده‌نمکی.

فرشته طائرپور و غزل شاکری

فرشته طائرپور مدیر تولید، تهیه‌کننده و مجری طرح سینمای ایران است که با فعالیتش در سینمای کودک و نوجوان شناخته می‌شود. غزل شاکری، دختر فرشته طائرپور با ماهی ساخته کامبوزیا پرتوی، وارد سینما می‌شود و با گلنار که مادرش مدیریت تولید آن را بر عهده دارد، به شهرت می‌رسد. شاکری تا سال‌ها بعد از بازیگری دور می‌ماند و درنهایت با وقتی همه خواب بودند وآیینه های روبرو به تهیه‌کنندگی فرشته طائرپور به سینما بازگشت. اما این شهرزاد و نقش متفاوت او در این مجموعه بود که شاکری را بار دیگر در میان بازیگران ایرانی مطرح کرد. به‌هرحال به نظر می‌رسد که شاکری کار بازیگری را چندان جدی هم نمی‌گیرد و این روزها بیشتر با دکلمه‌ها و تک‌خوانی‌هایش به فعالیت هنری ادامه می‌دهد.

حمیده خیرآبادی و ثریا قاسمی

حمیده خیرآبادی، بانام هنری نادره، لقب مادر سینمای ایران را داشت. او در سال 1332 و با فیلم میهن‌پرست وارد سینما شد و در سال‌های بعد یکی از پرکارترین بازیگران سینمای ایران بود. ایفای نقش در آثاری چون طوقی، رضا موتوری، اجاره‌نشین‌ها و همچنین سریال‌هایی چون پدرسالار و خانه سبز از مهم‌ترین آثار حمیده خیرآبادی است.
ثریا قاسمی، دختر حمیده خیرآبادی، اوایل دهه 40 و با گویندگی رادیو فعالیت حرفه‌ای‌اش را آغاز کرد و بعدتر وارد تئاتر شد. ثریا قاسمی با آرامش در حضور دیگران ساخته ناصر تقوایی وارد سینما شد و از همان ابتدا خود را به‌عنوان یکی از بازیگران زن سینمای ایران که سبک مشخصی در بازی دارند شناساند. حالا ثریا قاسمی جای مادر را گرفته است و در بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی نقش مادر را بازی می‌کند. او برای مارال ساخته مهدی صباغ‌زاده و ویلایی‌ها ساخته منیر قیدی، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مکمل جشنواره فجر را کسب کرده است.

لیلا حاتمی و زری خوش‌کام

زری خوش‌کام از بازیگران سینمای قبل از انقلاب بود که با نقش‌های زن اغواگر شناخته می‌شد. خوش‌کام گرچه در سال‌های پیش از انقلاب فعالیت طولانی نداشت اما در آثار مهمی چون آدمک ساخته خسرو هریتاش و خواستگار ساخته علی حاتمی ظاهر شد. او بعد از ازدواج با علی حاتمی حضور پررنگ و مستقلی در سینما نداشت. خوش‌کام در چند سال اخیر با نقش‌های مکمل به سینما بازگشته است. او در سیمای زنی در دوردست، در دنیای تو ساعت چند است؟ و شعله‌ور بازی خوبی ارائه داده است.
لیلا حاتمی دختر خوش کام، هم که گرچه بیشتر به‌واسطه پدرش، علی حاتمی شناخته می‌شود، مسیر متفاوتی از مادرش در بازیگری طی کرده است. حاتمی در فیلم‌هایی چون لیلا، بی‌پولی، جدایی نادر از سیمین حضورداشته است و گرچه همچنان نام پدر را یدک می‌کشد، اما به موفقیتی مستقل از خانواده‌اش دست‌یافته است.

گلاب آدینه و نورا هاشمی

گلاب آدینه از بازیگران مهم و صاحب سبک سینمای ایران است که با بازی‌های متفاوت و تحسین‌شده‌اش شناخته می‌شود. آدینه در کنار مهدی هاشمی و داریوش فرهنگ فعالیتش را با تئاتر شروع کرد و با بازی در فیلم‌هایی چون روسری آبی، زیرپوست شهر و مهمان مامان توجه مخاطبان را جلب کرد.
نورا هاشمی، دختر گلاب آدینه و مهدی هاشمی، با دوشیزه ساخته محمد درمنش وارد سینما شد. گرچه او با بازی در جیب‌بر خیابان جنوبی ساخته سیاوش اسعدیان تحسین مخاطبان و منتقدان را برانگیخت و تندیس جشن حافظ را برای این نقش به دست آورد، اما فعالیت سینمایی پررنگی ندارد و همچنان نتوانسته به‌پای مادر در عرصه بازیگری برسد.

آزیتا حاجیان و مهراوه و ملیکا شریفی‌نیا

آزیتا حاجیان بازیگری را از تئاتر شروع کرد و با دزد عروسک‌ها وارد سینما شد. نقش‌آفرینی‌های او در «آدم‌برفی» و «روبان قرمز» به‌یادماندنی شد و در مجموعه‌های سفر سبز و ساعت شنی با بازی متفاوتش درخشید.
مهراوه و ملیکا شریفی‌نیا، فرزندان آزیتا حاجیان و محمدرضا شریفی‌نیا، حرفه پدر و مادر را دنبال کردند. اما هرکدام راه متفاوتی رفتند. مهراوه با بازی در سریال‌های تلویزیونی و با شباهتی که به مادرش داشت به شهرت رسید، اما خیلی زود به سینما و فیلم‌های مهم‌تر تغییر مسیر داد و توانست خارج از سلطه و نفوذ پدر و مادرش به موفقیت برسد. ملیکا اما همیشه حضوری کمرنگ در سینما داشته است و با نقش‌های فرعی شناخته می‌شود. او گرچه با فیلم‌سازان مطرحی چون فریدون جیرانی و داریوش مهرجویی همکاری کرده است، اما هیچ‌گاه موفقیت قابل‌تأملی در سینما و تلویزیون نداشته است.

کپی برداری و نقل این مطلب به هر شکل از جمله برای همه نشریه‌ها، وبلاگ‌ها و سایت های اینترنتی بدون ذکر دقیق کلمات “منبع: بلاگ نماوا” ممنوع است و شامل پیگرد قضایی می شود.

نوشته مادران و دختران سینمای ایران اولین بار در بلاگ نماوا. پدیدار شد.